Zasady pisowni ch i h

• 1. Kiedy piszemy „ch”?
• 2. Kiedy piszemy „h”?
• 3. Podsumowanie

„Ch” czy „h”? Niejeden z nas stanął nieraz przed takim dylematem. Z pomocą przychodzą reguły. Poniżej znajdziesz podstawowe zasady pisowni wyrazów z „ch” i „h”.

1. Kiedy piszemy „ch”?

➔ na końcu wyrazów

Przykłady: uśmiech, orzech, dach, mech, zuch, duch, węch

Wyjątki: druh, poroh oraz nazwy własne obcego pochodzenia, np. Utah (stan w USA), Boh (nazwa rzeki)

➔ w wyrazach pokrewnych i odmianach, kiedy „ch” wymienia się na:

• „sz”, np. dach → daszek, orzech → orzeszek, blacha → blasze, śmiech → śmieszny
• „s”, np. piach → piasek, decha → deska
• „si”, np. cicho → cisi, głuchy → głusi

Wyjątek: wataha → watasze

➔ przed spółgłoskami

Przykłady: chmura, chrzan, chronić, chrobot, chrzest, chwalić, chwast, chrom

Wyjątek: hrabia

➔ po spółgłosce „s”

Przykłady: schody, schłodzić, schować, wschód, schab, schronisko, słuch

➔ na początku wyrazów w członach: chalko-, chiro-, chondro-, choreo-, chrono-, chryzo-

Przykłady: chalkozyn, chondrocyty, choreografia, chiropraktyka, chronotyp, chryzolit

2. Kiedy piszemy „h”?

➔ po spółgłosce „z”

Przykłady: zharmonizować, zhańbić, rozhisteryzowany

➔ w wyrazach pokrewnych i odmianach, gdy „h” wymienia się na:

• „ż”, np. druh → drużyna
• „z”, np. błahy → błazen
• „g”, np. wahać → waga
• „dz”, np. wahać → wadze

➔ na początku wyrazów w członach: hekto-, helio-, hetero-, higro-, hiper-, hipo-, homeo-, homo- i hydro-

Przykłady: hektolitr, heliocentryczny, heterozygota, hipertoniczny, hipochondryk, hipopotam, homogeniczny, homeopatia

➔ w wykrzyknieniach

Przykłady „hejże!”, „hej!”, „hura!”, „hop!”

➔ na początku wielu „głośnych” wyrazów

Przykłady: harmider, hałas, huk, huragan

➔ na początku niektórych imion

Przykłady: Honorata, Hubert, Hanna, Henryk, Helena

3. Podsumowanie

Jako że język polski rządzi się swoimi prawami, to od reguł pisowni „ch” i „h” nie brakuje wyjątków. Istnieje wiele wyrazów, których nie obejmuje żadna z zasad – trzeba je zapamiętać.

Tutaj wybór słów, które często sprawiają trudność w zapamiętaniu:

• bohater, wehikuł, ohydny, czyhać, zahaczyć
• chusteczka, chuligan
• hełm i Chełm (nazwa miasta), hart (np. ducha) i chart (pies myśliwski)
• huśtawka, hymn, hodowla